,

Liftetiquette

De laatste tijd heb ik gewerkt aan een project waarbij het meeste werk wordt uitgevoerd op meer dan 30 verdiepingen boven de grond. Voor Nederland is dat vrij uitzonderlijk. Dit land is plat en veel steden lijken terughoudend om hoge gebouwen toe te staan. Dit project is daarom een unieke kans om een interessant sociaal fenomeen te bestuderen: liftetiquette.

Eerdere waarnemingen suggereren dat mensen in het algemeen communicatie in de lift zullen vermijden. Mensen zijn sociale dieren, maar wanneer men aan het begin van een werkdag in een lift stapt, zou men niet noodzakelijkerwijs tot die conclusie komen. Geen gesprekken, nauwelijks oogcontact en wat nerveus geschuifel om extra mensen toe te laten in de kleine ruimte. De spiegels (geïmplementeerd om claustrofobische angst te voorkomen) krijgen wat aandacht en in complete stilte gaan we omhoog. Alleen bij het verlaten mompelen de vertrekkers iets over het wensen van een goede werkdag.

Gedwongen worden in iemands persoonlijke ruimte zonder daadwerkelijk contact te maken voelt soort van ongemakkelijk; mijn laatste onderzoek toont aan dat de ongemakkelijkheid toeneemt met de hoogte van het gebouw, maar zelden tot een niveau dat sociaal contact initieert, althans niet binnen 34 verdiepingen. In de discussie natuur-vs-opvoeding illustreert dit type gedrag hoe we sociale conventies later in het leven leren.

Dit wordt duidelijk wanneer omstandigheden een willekeurige groep individuen dwingen tot samenwerking. Bijvoorbeeld wanneer een schoonmaker of onderhoudspersoon binnenkomt met apparatuur die alleen past als de hele groep zich herpositioneert. Onmiddellijke start er een overleg waaraan alle medereizigers betrokken zijn. Het resultaat is een creatieve herindeling, zelfs rekening houdend met de volgorde waarin we moeten uitstappen. Daarna gaat de interactie door totdat iedereen zijn of haar bestemming heeft bereikt. Voor mij suggereert dit een latente wens om ondanks de sociale conditionering een gesprek aan te gaan.

Vervolgonderzoek

Mijn project loopt nog minstens twee maanden, wat tijd biedt om enkele interessante experimenten op te zetten. Online onderzoek naar het onderwerp van meest-irritante-dingen-om-te-doen-in-een-lift suggereert de volgende opties:

  • Af en toe miauwen
  • Wanneer er slechts één ander persoon in de lift is, tik die persoon op de schouder en doe dan alsof jij het niet was
  • Zeg “ding” op elke verdieping
  • Wanneer de deuren sluiten, kondig aan de anderen aan: “Het is oké. Geen paniek, ze gaan weer open!”
  • Doe alsof je een stewardess bent en bespreek de noodprocedures en uitgangen met de passagiers

Hoewel elk van deze acties diep inzicht kan geven in de menselijke natuur en sociale dynamiek, zal ik waarschijnlijk de verleiding kunnen weerstaan om ze daadwerkelijk uit te voeren. Daarom moet ik het doen met jullie feedback op eerste hand ervaring met liftetiquette. Ik ben vooral geïnteresseerd in hoe hoge gebouwen het gedrag van verschillende culturen beïnvloeden.